H Επίδραση της Μεταμόσχευσης Μικροβιώματος Κοπράνων στην Ελκώδη Κολίτιδα.
Επιμέλεια: Εμμανουήλ Παντελάκης (Ειδικευόμενος
Γαστρεντερολόγος, ΕΑΝΠ Μεταξά), Ευτυχία Τσιρώνη (Επιμελήτρια Α’
Γαστρεντερολόγος, ΕΑΝΠ Μεταξά)
Πηγή: Effect of
Fecal Microbiota Transplantation on 8-Week Remission in Patients With
Ulcerative ColitisA Randomized Clinical Trial. Samuel P. Costello, Patrick
A. Hughes, Oliver Waters,
et al. JAMA. 2019;321(2):156-164
Η μεταμόσχευση κοπράνων (Fecal Microbiota Transplantantion – FMT) είναι εγκεκριμένη από τον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) των Ηνωμένων Πολιτειών μόνο για τη θεραπεία της υποτροπιάζουσας ή ανθεκτικής λοίμωξης από Clostridium difficile, ενώ οι περισσότερες θεραπείες για την ελκώδη κολίτιδα στοχεύουν περισσότερο στην ανοσοσιακή απόκριση και όχι στο μικροβίωμα του παχέος εντέρου.
Προηγούμενες μελέτες έχουν αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της μεταμόσχευσης μικροβιώματος κοπράνων για τη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας, με μικτά αποτελέσματα. Οι μελέτες αυτές χρησιμοποίησαν αερόβιες συνθήκες για την παρασκευή κοπράνων και παρήγαγαν μεγάλους μικροβιακούς πληθυσμούς. Ωστόσο, δεδομένου ότι τα περισσότερα είδη του μικροβιώματος του παχέος εντέρου είναι υποχρεωτικά αναερόβια, η έκθεση στο οξυγόνου κατά τη διάρκεια της παρασκευής θα μπορούσε να σκοτώνει τα μικροβιακά είδη που καταστέλλουν τη φλεγμονή στην ελκώδη κολίτιδα.
Θα μπορούσε, λοιπόν, η εφαρμογή πρωτοκόλλων μεταμόσχευσης κοπράνων με τη χρήση αναεροβίων μεθόδων επεξεργασίας, να ενισχύσει τη μικροβιακή βιωσιμότητα και να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα στην επίτευξη της ύφεσης στην ελκώδη κολίτιδα, με λιγότερο εντατική, συμβατική θεραπεία;
Αυτό ήταν και το ερώτημα που έθεσε για έρευνα, ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας της Αυστραλίας, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν τονΙανουάριο του 2019 στο έγκριτο περιοδικό «Journal
of the American Medical Association».
Συνολικά 73 ενήλικες με ήπια έως μέτρια ενεργό ελκώδη κολίτιδα συμμετείχαν σε πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλή τυφλή κλινική δοκιμή σε 3 τριτοβάθμια κέντρα παραπομπής στην Αυστραλία μεταξύ Ιουνίου
2013 και Ιουνίου 2016, με δωδεκάμηνη παρακολούθηση μέχρι τον Ιούνιο του 2017.
Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν ώστε να λάβουν μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων μέσω κολοσκόπησης, είτε με αναεροβίως παρασκευασμένο εναιώρημα δοτών (n=38), είτε με αυτόλογη μεταμόσχευση μικροβιώματος
κοπράνων (n=35), ακολουθούμενη από 2 υποκλυσμούς σε διάστημα 7 ημερών. Στην ομάδα των ασθενών που έλαβαν αυτόλογη μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων προσφέρθηκε ανοιχτή θεραπεία στις 8 εβδομάδες και παρακολουθήθηκαν για
διάστημα έως 12 μηνών.
Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν η επίτευξη ύφεσης της ελκώδους κολίτιδας χωρίς στεροειδή, οριζόμενη ως συνολική βαθμολογία Mayo ≤2, με ενδοσκοπική βαθμολογία Mayo 1 ή λιγότερη, τηνεβδομάδα 8. Η συνολική βαθμολογία Mayo κυμαίνεται από 0 έως 12 (0= όχι νόσος και 12= η πλέον σοβαρή νόσος). Η ύφεση της ελκώδους κολίτιδας χωρίς στεροειδή επαναξιολογήθηκε στους 12 μήνες.
Από τους 73 ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν (μέση ηλικία: 39 έτη, γυναίκες: 33 [45%]), 69 (95%) ολοκλήρωσαν την μελέτη. Το πρωτογενές καταληκτικό αποτέλεσμα επετεύχθη σε 12 από τους 38 συμμετέχοντες (32%) που έλαβαν μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων από δότες, εν συγκρίσει με 3 από τους 35 (9%) που έλαβαν αυτόλογη μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων (διαφορά, 23% [95% CI, 4%-42%]; odds ratio, 5.0 [95% CI, 1.2-20.1]; P = .03). Οι 5 από
τους 12 συμμετέχοντες (42%), στους οποίους επετεύχθη το πρωτεύον καταληκτικό σημείο την εβδομάδα 8 μετά από μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων από δότη, διατηρήθηκαν σε ύφεση έως και τους 12 μήνες. Υπήρξαν 3 σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες στην ομάδα που υπεβλήθη σε μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων από δότες (επιδείνωση της κολίτιδας, κολεκτομή λόγω λοίμωξης από C. difficile, πνευμονία) και 2 στην ομάδα της αυτόλογής μεταμόσχευσης μικροβιώματος κοπράνων (επιδείνωση της κολίτιδας).
Συμπερασματικά τα αποτελέσματα αυτής της προκαταρκτικής μελέτης συνηγορούν στο ότι η θεραπεία 1 εβδομάδας με μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων από δότες, με τη χρήση αναερόβιων τεχνικών, είχε ως αποτέλεσμα υψηλότερη πιθανότητα ύφεσης της ήπιας έως μέτριας ελκώδους κολίτιδας στις 8 εβδομάδες, εν συγκρίσει με την αυτόλογη μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων.
Ωστόσο η μελέτη αυτή, αν και αξιόλογη, έχει και κάποιους περιορισμούς, όπως το σχετικά μικρό δείγμα ασθενών, ο χαρακτήρας «μελέτης παρακολούθησης» που διαμορφώθηκε μετά τις 8 εβδομάδες και η απώλεια παρακολούθησης κάποιων ασθενών κατά τη διάρκεια της. Εξάλλου, όπως και οι ίδιοι οι ίδιοι οι ερευνητές αναφέρουν, πρόκειται για μία μελέτη «δημιουργίας υπόθεσης» και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την εκτίμηση της μακροπρόθεσμης διατήρησης της ύφεσης και της ασφάλειας.
