Τα επίπεδα της δεσμευτικής σφαιρίνης των ορμονών του φύλου σε νέους άνδρες σχετίζονται με τη μετέπειτα εμφάνιση μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (NAFLD) στη μέση ηλικία
Επμέλεια: Μαργαρίτα Παπαθεοδωρίδη, Συνεργάτης Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής,
Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό»
Βιβλιογραφία: Sex Hormone–Binding
Globulin Levels in Young Men Are Associated With Non-alcoholic Fatty Liver
Disease in Midlife. Monika Sarkar, Lisa
B. VanWagner, James G. Terry, J. Jeffrey Carr, Mary Rinella, Pamela J.
Schreiner, Cora E. Lewis, Norah Terrault, and Coronary Artery Risk Development
in Young Adults (CARDIA) Cohort. Am J Gastroenterol. 2019 May; 114(5): 758–763.
Η περισσότερη τεστοστερόνη των ανδρών είναι προσδεδεμένη πάνω σε μία πρωτεΐνη που ονομάζεται δεσμευτική σφαιρίνη των ορμονών του φύλου (sex hormone–binding globulin, SHBG), η οποία παράγεται από το ήπαρ. Η SHBG έχει καίριο ρόλο στη βιοδιαθεσιμότητα της τεστοστερόνης, αν και νέα δεδομένα επίσης υποστηρίζουν ότι έχει και μεταβολικούς ρόλους μη σχετιζόμενους με τις δράσεις των ανδρογόνων.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ανάστροφη σχέση μεταξύ ορμονών φύλου και μεταβολικού συνδρόμου, δηλαδή ότι όσο χαμηλότερα τα επίπεδα τεστοστερόνης και SHBG τόσο πιο συνχή είναι η εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά και συνοδών νοσημάτων όπως του Σακχαρώδη Διαβήτη, στους άνδρες. Ωστόσο, αν και προοπτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η χαμηλότερη SHBG σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα μεταβολικού συνδρόμου, δεν είναι σαφές αν η τεστοστερόνη από μόνη της ανεξάρτητα μπορεί να προβλέψει την εμφάνιση του.
Επίσης, δεδομένα από επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης και SHBG σε άνδρες με NAFLD, αλλά δεν έχει μελετηθεί το κατά πόσο αυτές οι δύο πρωτεΐνες μπορούν να προβλέψουν την εμφάνιση της νόσου σε μεγαλύτερη
ηλικία.
Για να απαντήσουν αυτό το ερώτημα, ερευνητές από 6 κέντρα των ΗΠΑ συγκέντρωσαν δείγματα για μετρήσεις των προαναφερθέντων πρωτεϊνών από νεαρούς υγιείς άνδρες γύρω στα 30, ηλικία κατά την οποία τα
επίπεδα τεστοστερόνης και SHBG φυσιολογικά αλλάζουν. Μετά από 15 χρόνια, εξέτασαν αν οι άνδρες αυτοί είχαν παρουσίασει NAFLD και αν αυτές οι πρωτεΐνες θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει την εμφάνιση της νόσου.
Ο πληθυσμός της μελέτης επιλέχθηκε από την CARDIA (Coronary Artery Risk Development in Young Adults study), μία μεγάλη πολυκεντρική μελέτη παρατήρησης που ξεκίνησε αρχικά για την εξέταση του καρδιαγγειακού κινδύνου στην Αμερική και περιελάμβανε τυχαία επιλεγμένους νέους άνδρες ηλικίας αρχικά 18–30 ετών που εντάχθηκαν στη μελέτη το 1985–1986. Από το συνολικό πληθυσμό της μελέτης οι ερευνητες επέλεξαν 837 άνδρες μέσης ηλικίας 50 ετών που είχαν μετρήσεις ορμονών και είχαν υποβληθεί σε αξονική τομογραφία 15 χρόνια αργότερα για την ανάδειξη ηπατικής στεάτωσης, χωρίς να έχουν άλλες αιτίες ηπατικής νόσου ή στεάτωσης.
Η συσχέτιση τεστοστερόνης και σφαιρίνης που δεσμεύει τις ορμόνες φύλου με τη NAFLD εκτιμήθηκε με τη μέθοδο logistic regression.
Οι ερευνητές έδειξαν ότι η ολική τεστοστερόνη σε νεαρούς άνδρες σχετίστηκε αντίστροφα με την επακόλουθη εμφάνιση NAFLD (λόγος κινδύνου, odds ratio [OR] 0.64, 95% confidence interval [CI] 0.53–0.7, P<0.001), αλλά η συσχέτιση αυτή δεν ήταν σημαντική μετά από εξομοίωση για άλλους μεταβολικούς παράγοντες ή μεταβολές τους στη διάρκεια των 15 ετών παρακολούθησης (OR:0.99, 95%CI: 0.76–1.27). Αντίθετα, υπήρχε στατιστικά σημαντική ανάστροφη συσχέτιση της SHBG με την εμφάνιση NAFLD, ανεξάρτητα από την τεστοστερόνη και τους μεταβολικούς παράγοντες (OR:0.68, OR:0.51–0.92, P= 0.013).
Για να εξετάσουν το μηχανισμό μέσω του οποίου τα επίπεδα SHBG επηρεάζουν την εμφάνιση NAFLD, οι ερευνητές πραγματοποίησαν περαιτέρω στατιστικές αναλύσεις και έδειξαν ότι το σπλαγχνικό λίπος ήταν ο σημαντικότερος συγχυτικός παράγοντας, και σε μικρότερο βαθμό η τιμή HDL (25% mediation effect, 95% CI 14%–46%) και ο δείκτης HOMA-IR (19% effect, 95% CI 7%–36%).
Συμπερασματικά, αυτη είναι η πρώτη προοπτική μελέτη που δείχνει ότι τα χαμηλότερα επίπεδα SHBG σε νέους άνδρες συσχετίζονται με αυξημένη επίπτωση NAFLD 15 χρόνια αργότερα, ανεξάρτητα από τους γνωστούς μεταβολικούς παράγοντες. Αντίθετα, τα επίπεδα τεστοστερόνης δε φάνηκε να αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για NAFLD στη μέση ηλικία.
