Σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα για την αγορά προϊόντων χωρίς γλουτένη στην Ελλάδα
Προσφάτως μία ερευνητική ομάδα από το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, με κύριες ερευνήτριες την Δρ. Ειρήνη Μπαθρέλλου, Διαιτολόγο-Διατροφολογο, και την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μερόπη Κοντογιάννη, που έχει εστιάσει τα τελευταία χρόνια στη μελέτη της δίαιτας χωρίς γλουτένη ως μόνης θεραπείας για την κοιλιοκάκη, δημοσίευσε δύο εργασίες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά σχετικά με το κόστος1 και τη διατροφική αξία2 των προϊόντων χωρίς γλουτένη στην ελληνική αγορά, τα αποτελέσματα των οποίων συνοψίζονται ακολούθως.
Η μία μελέτη είχε ως στόχο τη σύγκριση της λιανικής τιμής εμπορίου των προϊόντων χωρίς γλουτένη με εκείνη των αντίστοιχων προϊόντων με γλουτένη. Εντοπίζοντας τα πιο συχνά αγοραζόμενα είδη τροφίμων σε ένα κατάστημα από τις 5 πιο δημοφιλείς για αγορές αλυσίδες σουπερμάρκετ, καταγράφηκαν συνολικά 2165 τιμές λιανικής πώλησης, από 1058 διαφορετικά προϊόντα (εκ των οποίων 408 ήταν προϊόντα χωρίς γλουτένη). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα βασικά τρόφιμα (δηλ. ψωμιά, ζυμαρικά, αλεύρια, δημητριακά πρωινού, φρυγανιές, παξιμάδια και συναφή αρτοσκευάσματα) ήταν κατά μέσο όρο περίπου 3 φορές πιο ακριβά από τα αντίστοιχα προϊόντα χωρίς γλουτένη. Τα ψωμιά ήταν η κατηγορία που παρουσίαζε τη μεγαλύτερη διαφορά στην τιμή μεταξύ των δύο ειδών προϊόντων, την οποία μεταφράζοντας στην πράξη, για μια τυπική φραντζόλα ψωμί (350 γρ.) το κόστος είναι κατά μέσο όρο 3,4 € περισσότερο για το ψωμί χωρίς γλουτένη σε σχέση με αυτό με γλουτένη. Μη βασικά τρόφιμα (πατατάκια, γλυκίσματα, σάλτσες, προϊόντα επεξεργασμένου κρέατος, και έτοιμα γεύματα), δεν παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές στο κόστος μεταξύ των δύο ειδών προϊόντων.
Η άλλη μελέτη είχε ως στόχο να διερευνήσει τη διατροφική αξία των προϊόντων χωρίς γλουτένη, η οποία ιστορικά έχει καταγραφεί να είναι κατώτερη αυτή των συμβατικών. Μέσω επίσκεψης σε ένα σουπερμάρκετ με την πιο διαδεδομένη ποικιλία προϊόντων χωρίς γλουτένη, καταγράφηκαν όλα τα στοιχεία από τη λίστα με τα συστατικά και τον διατροφικό πίνακα συνολικά 913 προϊόντων (εκ των οποίων 351 ήταν προϊόντα χωρίς γλουτένη). Τα προϊόντα ομαδοποιήθηκαν σε 12 κατηγορίες τροφίμων (π.χ. ψωμιά, ζυμαρικά, αλεύρια, κριστίνια, δημητριακά πρωινού, ζύμες, μπισκότα), και τα προϊόντα χωρίς γλουτένη συγκρίθηκαν με τα προϊόντα με γλουτένη ως προς τη σύστασή τους σε θρεπτικά συστατικά. Αν και το διατροφικό προφίλ των τροφίμων διαφοροποιούταν σε ορισμένες περιπτώσεις μεταξύ των προϊόντων χωρίς γλουτένη και αυτών με γλουτένη, ανάλογα και με την κατηγορία τροφίμων, συνολικά τα αποτελέσματα ήταν ενδεικτικά μιας μάλλον συγκρίσιμης διατροφικής σύστασης μεταξύ προϊόντων με και χωρίς γλουτένη. Παρόλα αυτά, σχεδόν το 40% των προϊόντων χωρίς γλουτένη αξιολογήθηκαν ως υψηλού ενεργειακού περιεχομένου, σχεδόν το ένα τρίτο ως υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος, ενώ 25% ως υψηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένο λίπος και αντίστοιχο ποσοστό ως υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα.
Τα ευρήματα των μελετών, σε συμφωνία με αυτά της βιβλιογραφίας, υποδεικνύουν αφενός την ανάγκη για τη συνέχιση της οικονομικής στήριξης που παρέχεται από το κράτος στα άτομα με κοιλιοκάκη στην Ελλάδα, για την κάλυψη του αυξημένου κόστους βασικών τροφίμων στη δίαιτά τους, αφετέρου ότι η ενσωμάτωση των προϊόντων χωρίς γλουτένη, σε αντικατάσταση των αντίστοιχων με γλουτένη, στη διατροφή των ατόμων με κοιλιοκάκη δεν καθορίζει αυτή καθαυτή τη συνολική ποιότητα της δίαιτας, για την οποία στόχος θα πρέπει να είναι οι υγιεινές διατροφικές επιλογές με έμφαση σε φυσικά τρόφιμα χωρίς γλουτένη.
Αναφορές
- Bathrellou E, Bountziouka V, Lamprou D, Fragedaki E, Papachristou E, Vriesekoop F, Kontogianni MD. Higher cost of gluten-free products compared to gluten-containing equivalents is mainly attributed to staple foods. Nutr Bull. 2024 Oct 26. doi: 10.1111/nbu.12716.
- Bathrellou E, Kontogianni MD. Nutritional value of cereal-based gluten-free products and comparison to that of gluten containing counterparts in the Greek market. Int J Food Sci Nutr. 2024 Nov;75(7):664-672. doi: 10.1080/09637486.2024.2397057.
